I. TỔNG QUAN
Chương Thiện từng là một tỉnh được chế độ nguỵ quyền Sài Gòn thành lập ngày 24/12/1960. Nơi đây là đầu mối giao thông thủy bộ quan trọng để đi các tỉnh Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, U Minh, Rạch Giá. Địch coi Chương Thiện là tuyến phòng thủ từ xa để bảo vệ đầu não vùng IV chiến thuật (đóng tại thành phố Cần Thơ), là lá chắn ngăn chặn quân chủ lực của ta tấn công, làm bàn đạp để đánh phá căn cứ địa cách mạng U Minh. Do đó, Chương Thiện trở thành một địa bàn chiến lược quan trọng đối với cả ta và địch. Với ta, Chương Thiện là vành đai vững chắc để bảo vệ căn cứ U Minh, là bàn đạp để tấn công vào Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Rạch Giá. Nơi đây còn là hậu phương lớn, cung cấp vật chất và con người phục vụ cho công cuộc kháng chiến.
Di tích “Chiến Thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch của quân và dân Khu 9” tại Khu vực 3, phường V, thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
Chiến thắng Chương Thiện năm 1973 là minh chứng sống động cho một chủ trương đúng đắn, táo bạo, kịp thời của quân và dân đồng bằng sông Cửu Long. Chiến thắng này cũng góp phần tạo ra một trong những cơ sở quan trọng để Nghị quyết 21 ra đời, tạo tiền đề cho sự chuyển hướng của cách mạng miền Nam, tiến tới cuộc Tổng tiến công và nổi dậy toàn thắng năm 1975. Trải qua hơn 40 năm sau chiến tranh, giờ đây, những hố bom, đồn bốt của địch đã được bà con sang lấp, để trở thành những vườn cây, ruộng lúa, trường học, trạm y tế, công trình văn hóa… phục vụ cho bà con sinh hoạt, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.
Nhằm phát huy giá trị di tích lịch sử và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Lãnh đạo tỉnh Hậu Giang đã cho xây dựng Khu di tích với tổng diện tích 144.227,5m2 (bao gồm: cụm tượng đài Chiến thắng Chương Thiện, nhà trưng bày, khu trưng bày ngoài trời, sân lễ và các hạng mục phụ trợ khác). Nhà trưng bày gồm 06 chủ đề, với 181 ảnh, 146 hiện vật; sa bàn. Ngoài ra, khu trưng bày ngoài trời trưng bày một số hiện vật đồng thời.
Di tích “Chiến Thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch của quân và dân Khu 9” tại Ấp 01, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang (nay là thị trấn Vĩnh Viễn).
Với những ý nghĩa lịch sử của “Chiến Thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch của quân và dân Khu 9” được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia vào ngày 20/7/1994, tại ấp 01, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang. Đến ngày 14/4/2011 Bộ VHTT&DL đã xếp hạng di tích “Chiến Thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch của quân và dân Khu 9” là di tích cấp Quốc gia, gồm 02 địa điểm:
+ Khu vực 3, phường 5, TP. Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
+ Ấp 01, xã Vĩnh Viễn, huyện Long Mỹ, tỉnh Hậu Giang (nay là thị trấn Vĩnh Viễn).
Với những giá trị đặc biệt của di tích, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt “Chiến thắng Chương Thiện” (Quyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 09/12/2013).
II. GIAN TRANG TRỌNG
Tượng bán thân bằng đồng của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo.
Nơi đây được trưng bày các tượng bán thân bằng đồng của Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ thiên tài và người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, một chiến sĩ cách mạng kiên cường và người bạn rất thân thiết của các dân tộc trên thế giới, cùng với các đồng chí lãnh đạo, chỉ huy đánh bại kế hoạch “Bình định, lấn chiếm” Chương Thiện 1973.
III. NHÀ TRƯNG BÀY
Các hiện vật tại Nhà trưng bày.
Khu di tích Chiến thắng Chương Thiện năm 1973 được Bảo tàng tỉnh Hậu Giang tái hiện lại theo các hạng mục khác nhau. Tại nhà trưng bày được trưng bày theo hệ thống, nội dung miêu tả, trung thực với từng thời điểm, sự kiện lịch sử. Với nhiều ảnh tư liệu về một số trận đánh tiêu biểu như: tiêu diệt phân chi khu Cái Nai; Yếu Khu Quang Phong; diệt đồn Rọc Dứa, Cái Sơn, Cái Nai, Cái Cao,… cùng với các hiện vật bao gồm: vũ khí các loại; quân trang quân dụng; hũ gạo chống Mỹ, dụng cụ y tế .v.v… Cùng các nhóm tượng 3 thứ quân, 3 mũi giáp công và các phù điêu thể hiện tinh thần đoàn kết chiến đấu của quân và dân Hậu Giang. Bên cạnh đó, ở giữa nhà trưng bày là sa bàn thu nhỏ, mô phỏng lại cuộc chiến đấu tại tỉnh Chương Thiện, đánh bại âm mưu Bình định, lấn chiếm của địch năm 1973.
Các bức phù điêu thể hiện tinh thần đoàn kết chiến đấu của quân và dân Hậu Giang.
Ngoài ra, Bảo tàng tỉnh có trưng bày một số hình ảnh về chính trị, kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh - quốc phòng của tỉnh Hậu Giang sau bao năm xây dựng và phát triển.
IV. KHU TRƯNG BÀY NGOÀI TRỜI
Hiện vật máy bay trưng bày ngoài trời.
Trưng bày nhiều hiện vật đồng thời trong cuộc chiến năm 1973 như: máy bay AD-5 SKYRAIDER, máy bay CH-47 (CHINOOK), máy bay A.37, máy bay UH-1H, xe bọc thép (Nồi đồng V-100), xe tăng M.41, xe tăng M.113, xe tải quân sự M.35, Pháo 105 MM, Pháo cối 120 MM - M1938, tàu PCF .v.v…
CỤM TƯỢNG ĐÀI CHIẾN THẮNG 75 LƯỢT TIỂU ĐOÀN ĐỊCH CỦA QUÂN VÀ DÂN KHU 9 TẠI TP.VỊ THANH - TỈNH HẬU GIANG
Cụm tượng đài Chiến thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch.
Cụm tượng đài là hình tượng cô đọng, khái quát thể hiện mốc son lịch sử trong cuộc kháng chiến chống Mỹ của khu 9 nói chung và nhân dân tỉnh Hậu Giang nói riêng. Vị trí tượng đài Chiến thắng 75 lượt Tiểu đoàn địch của Quân và Dân khu 9 được đặt tại Quảng trường khu hành chính tỉnh Hậu Giang, nơi đây hội tụ đầy đủ các yếu tố của một công trình mang tính lịch sử, văn hóa lớn, thể hiện truyền thống đấu tranh anh dũng.
Tượng đài được đúc bằng bê tông cốt thép, toàn khối giả đá gồm hai mặt: trước và sau. Mặt đứng tượng chia làm 3 khối, khối giữa cao nhất là 18 m, khối bên phải cao 14,4 m, khối bên trái cao 10,6 m.
Mặt trước tượng theo hướng đường Võ Văn Kiệt, tái hiện khung cảnh thời chiến đó là hình ảnh của cuộc tấn công 75 lượt tiểu đoàn địch của quân và dân Hậu Giang được thể hiện qua những nhân vật theo thứ tự từ phải sang trái.
Mặt sau của tượng là hình ảnh Mẹ Việt Nam anh hùng như nhắn gửi lòng tri ân của những người con trước sự hy sinh bao la của Mẹ. Đặc biệt với việc mô phỏng hình dáng lá dừa nước cao vót, mạnh mẽ vươn lên trên nền trời xanh như một biểu tượng của vùng đất phù sa trẻ, nhiều kênh rạch đang vươn lên vượt qua mọi khó khăn, thách thức để phát triển lên tầm cao mới.
Công trình là niềm tự hào dân tộc, là dấu ấn lịch sử, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ hôm nay và mai sau. Ngoài ra, tượng đài còn là điểm nhấn làm tăng thêm vẽ đẹp cho TP.Vị Thanh, là điểm thu hút khách du lịch trong và ngoài nước mỗi khi đến với Hậu Giang.
MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ DI TÍCH QUỐC GIA ĐẶC BIỆT CHIẾN THẮNG CHƯƠNG THIỆN:
Nguồn Bảo tàng tỉnh Hậu Giang (Hình ảnh sưu tầm)